Ouderen gebaat bij combinatie tablet en ‘gewone’ beweegles

Ouderen thuis oefeningen laten doen met een tablet, is dat wel wat ze nodig hebben? Jazeker, maar dan wel in combinatie met hun ‘gewone’ beweegles, en met extra ondersteuning van een coach. Dan blijken ouderen gemotiveerd en doen ze trouw hun oefeningen, ook op lange termijn. Dit blijkt uit het eerste grootschalige experiment op dit gebied, waarop HvA-onderzoeker Sumit Mehra onlangs promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam.

Mehra volgde voor zijn onderzoek 133 ouderen, met een gemiddelde leeftijd van 72 jaar. Allen kregen een tablet, zodat zij regelmatig oefeningen konden doen die de spieren versterken en de balans verbeteren, zoals de WHO aanbeveelt. De ouderen volgden al wekelijks beweegles in de buurt; de thuistraining was een aanvulling daarop. Zij kregen ook een coach die hen hielp bij de opstart met de tablet, en regelmatig de voortgang met hen besprak.

Aanpak biedt kansen

Wat de opzet van Mehra’s onderzoek uniek maakt, is dat dit een ‘blended’ interventie is; dat wil zeggen thuis trainen, ondersteund door een combinatie van technologie en coaching. Naar een dergelijke aanpak zijn nog vrijwel geen studies gedaan.

Maar juist deze combinatie biedt kansen, laat deze grote studie zien. Want ruim een half jaar later deden alle ouderen nog drie keer per week hun oefeningen thuis, waren zij nog altijd gemotiveerd om daarmee door te gaan, en bleven zij ook de groepsles volgen. “Een mooi resultaat”, aldus Mehra, onderzoeker bij het HvA-lectoraat Digital Life en toegepast psycholoog. “Want je moet een gewoonte zes maanden volhouden, voordat deze routine wordt en permanent bij je blijft.”

Wetenschappelijke theorie over motivatie

Dat ouderen zo lang gemotiveerd bleven, komt mede omdat de beweegapp die zij gebruikten gestoeld is op een wetenschappelijke theorie over motivatie (de ‘zelfregulatiecyclus’) “Er zijn talloze beweegapps, maar slechts een handvol is gebaseerd op een gedegen theorie”, aldus Mehra.

Vandaar dat Mehra samen met studenten Communication & Multimedia Design keek hoe de app zo kon worden ontworpen, dat deze gedragsverandering zo gemakkelijk mogelijk maakt. De app bevatte uiteindelijk duidelijke instructiefilmpjes over de oefeningen. Maar ook zaten alle stappen erin die helpen om van nieuw gedrag een gewoonte te maken: doelen stellen, een actieplan maken, vervolgens monitoren en evalueren met hun coach.

Digivrees overwinnen

De meeste ouderen die aan het onderzoek deelnamen, hadden vooraf nog nooit een tablet in handen gehad. Enkelen moesten daarom wat ‘digivrees’ overwinnen. Mehra: “Een deelnemer zei letterlijk: ‘Als het een aan- en uitknop heeft, wil ik er niks mee te maken hebben.’”

Maar de meeste ouderen gingen verbazingwekkend snel overstag. Dat bleek al vooraf, toen Mehra en Toegepaste Psychologie-studenten een usability-onderzoek hielden op de HvA, om na te gaan of ouderen de tablet wel snapten. De ouderen moesten opdrachten uitvoeren en daarbij hardop nadenken. Wat opviel: ze hadden er geen enkele moeite mee; zelfs de oudste deelnemer van 99 jaar niet. “Dat heeft ons echt verrast.”

Ouderen van de toekomst

Al met al biedt een blended interventie, waarin ouderen zelf bij alle stappen betrokken zijn, veel mogelijkheden voor de toekomst, denkt Mehra. “Mensen groeien nu op met ICT, en dat zijn de ouderen van de toekomst. Het is daarom hoopvol dat ouderen van nu dit experiment zo positief hebben ervaren.”

Met name de combinatie van technologie en coaching is succesvol, ziet Mehra: “De ouderen ervaarden veel ondersteuning door de coaching. Ze waren vooraf bezorgd over hun veiligheid, en met de coach konden ze dit bespreken en hun oefenprogramma aanpassen.” De coaches in dit onderzoek waren studenten Fysiotherapie en Oefentherapie van de HvA.

Daarnaast bood de app het voordeel dat ouderen alles in hun eigen tempo konden doen, én dat het uiteindelijk een gewoonte thuis werd. “Op een gegeven moment was alleen al het zien van de tablet een cue, dat herinnerde hen eraan de oefeningen te doen.”

En wat betreft de digivrees: veel ouderen vroegen of ze de tablets achteraf mochten houden, of de app op een ander apparaat konden installeren: ‘Dan kan ik blijven oefenen.’

Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM)

Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM) is een erkend multidisciplinair en integraal preventieprogramma voor zelfstandig thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder met een verhoogd valrisico. Het programma is ontwikkeld door VeiligheidNL in samenwerking met Nutricia Advanced Medical Nutrition, ONVZ zorgverzekeraar, adviesbureau Purpose en is mede mogelijk gemaakt door financiering van het Danone Ecosystem fund. In meerdere gemeenten is TOM al met succes geïmplementeerd.

Handreiking Kwetsbare ouderen thuis geactualiseerd

De handreiking ‘Kwetsbare ouderen thuis, handreiking voor integrale zorg en ondersteuning in de wijk’ is geactualiseerd. De handreiking ondersteunt een goede samenwerking en afstemming tussen de betrokken zorg- en hulpverleners in de wijk, de oudere zelf en mantelzorgers. Dat helpt om mogelijke problemen op tijd te signaleren en de juiste hulp te bieden.  Kern van de handreiking is een 6-stappenplan voor het bieden van persoonsgerichte, proactieve en samenhangende zorg en ondersteuning voor thuiswonende kwetsbare ouderen. Per stap worden instrumenten, werkwijzen en methodieken aangereikt die helpen om afspraken te maken over de invulling van de zorg. In de herziene handreiking zijn nieuwe en vernieuwde instrumenten en werkwijzen toegevoegd. Daarnaast is de handreiking verrijkt met actuele informatie over onder meer mondzorg en dementie. 

Bewegen en fysieke activiteit kunnen helpen bij het voorkomen van pijn.

Met de On The Move-campagne werken de Pijn Alliantie In Nederland en EFIC samen om het bewustzijn te vergroten van de impact die beweging en fysieke activiteit kunnen hebben op het voorkomen van #pijn. Het nieuwe materiaal is ook beschikbaar in het Nederlands.
Op de website van EFIC staat meer informatie over de campagne. Ook zijn daar enkele korte video’s te vinden. Lees meer op de website van EFIC.

Er zijn 3 infographics uitgebracht. Deze zijn hieronder te downloaden

Bewegen helpt bij pijn patientenversie

Zorg voor klachten na kanker kan en moet beter

Patiëntorganisaties, zorgprofessionals en onderzoekers presenteerden 11 september een Nationaal Actieplan voor nazorg vanaf de diagnose van kanker. Deze experts hebben zich verenigd in de Taskforce Cancer Survivorship Care. Bijna een miljoen mensen leven met de gevolgen van kanker: 1 op de 4 is ernstig vermoeid, 1 op de 3 heeft angstklachten, ruim 1 op de 3 kan niet als vanouds sociaal functioneren. Toch schiet de zorg voor klachten na een behandeling voor kanker vaak te kort en wordt de zorg voor (preventie van) vermoeidheid en beperkt functioneren vaak niet vergoed. Tijd voor gezamenlijke actie, zodat mensen met en na kanker zo optimaal mogelijk mee kunnen doen in de maatschappij.

Lees het volledige persbericht: Zorg voor klachten na kanker kan en moet beter

Nieuwe KNGF-richtlijn COPD beschikbaar

Vrijdag 24 juli is de nieuwe KNGF-richtlijn COPD gepubliceerd en te vinden op het kennisplatform. De richtlijn is een herziening van de richtlijn uit 2008 en geeft handvatten voor het diagnostisch en therapeutisch proces bij patiënten met COPD. Hierbij is aandacht voor patiënten met zowel hoge als lage symptoomlast, stabiel COPD of rondom een longaanval en met of zonder comorbiditeit.

Doelmatig handelen en transparantie

De belangrijkste onderwerpen in de richtlijn:

  • Primaire aangrijpingspunten voor fysiotherapie: fysieke capaciteit, fysieke activiteit en adembewegingsapparaat
  • Een profielindeling voor het bepalen van de meest doelmatige therapievorm
  • Een gerichte aanbeveling voor de maximale inspanningstest en de wijze waarop de resultaten gebruikt worden om de inspanningstraining vorm te geven.
  • Aandachtspunten bij de behandeling van specifieke subgroepen, zoals patiënten met comorbiditeit, rondom een longaanval en tijdens de palliatieve fase.

De KNGF-richtlijn COPD draagt bij aan het doelmatig handelen. Tevens biedt de richtlijn transparantie naar andere zorgverleners over de wijze waarop patiënten met COPD behandeld worden door de fysiotherapeut. Hiermee streven we ernaar dat het aantal patiënten met COPD dat gebruik maakt van fysiotherapie (momenteel slechts 5%) toe gaat nemen.

Begin 2018 is het KNGF in samenwerking met de VvOCM (Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck) gestart met de herziening. Tientallen therapeuten hebben meegewerkt aan de richtlijn door knelpunten aan te dragen in de voorbereidingsfase, mee te schrijven in de werkgroep, mee te denken in de klankbordgroep of feedback te geven in de commentaarfase. Namens de VHVL, NVFG, NVZF en NVFS zaten afgevaardigden van beroepsinhoudelijke verenigingen in de werkgroep en klankbordgroep. Deze verenigingen onderschrijven het belang van herziening en publicatie en zijn zeer tevreden met het uiteindelijke resultaat.

Naast het KNGF, de VvOCM en de beroepsinhoudelijke verenigingen hebben nog 13 organisaties bijgedragen aan de ontwikkeling, waaronder beroepsverenigingen van andere zorgverleners zoals longartsen (NVALT) en (kader)huisartsen (NHG/CAHAG), en patiëntenvereniging Longfonds.

Een samenvatting van de richtlijn vind je hier: COPD 2020 samenvatting van de belangrijkste aanbevelingen

Houd ouderen in beweging, ook in Corona-tijd

De social distancing maatregelen om het coronavirus in te dammen hebben een ernstige bijwerking: we bewegen minder, en vooral voor ouderen – die toch al minder actief zijn – pakt dat slecht uit. Door verlies van spiermassa en kracht lopen ze meer risico op sarcopenie, kwetsbaarheid (frailty) en metabole afwijkingen, waardoor hun gezondheid achteruit gaat en ze mogelijk eerder overlijden. Als ‘medicijn’ zouden artsen alle ouderen krachttraining moeten voorschrijven die ze thuis kunnen uitvoeren, zo menen de auteurs van dit editorial, dat door het NPI werd gepubliceerd. Het hele artikel vind je hier: Houd ouderen in beweging, ook in coronatijd

Zorgstandaard Dementie 2020

De nieuwe zorgstandaard Dementie geeft een samenhangende benadering voor alle fasen van het dementieproces, vanuit het perspectief van personen met dementie en hun mantelzorgers.

De Zorgstandaard Dementie 2020 vervangt de vorige uit 2013.

Het zorginstituut heeft de Zorgstandaard Dementie 2020 geautoriseerd nadat meer dan 20 partijen deze hebben onderschreven. Daaronder vallen vertegenwoordigers van zorgorganisaties, cliënten en mantelzorgers, de zorgverzekeraars en vele beroepsorganisaties.

Bekijk de nieuwe zorgstandaard, de aanbevelingen en indicatoren en de publieksversie.

zorgstandaard-dementie